گروه بین‌الملل مشرق - رضوان الذیب در مقاله‌ای در روزنامه الدیار لبنان به تحلیل آینده خاورمیانه و بویژه سوریه در پرتو ظهور یک گروهک جدید تروریستی به نام دولت اسلامی عراق و شام (داعش) پرداخته است.
وی در این مقاله تاکید می‌کند که نبرد طولانی همچنان علیه سوریه و موقعیت و اصول ثابت این کشور ادامه دارد و تا اطلاع ثانوی، برد با کسی است که در میدان نبرد، برنده باشد. البته وقایع میدانی به عکس ماههای نخست، هم اکنون به نفع دولت سوریه و متحدان منطقه‌ای و جهانی آن است.
مصر در کنار سوریه
بر اساس دیدگاه برخی منابع 8 مارس، بی تردید تحولات کنونی قبل از هر چیز، ناشی از ایستادگی رئیس جمهور و ارتش عربی سوریه، دخالت تعیین کننده حزب‌الله و نیروهای مردمی عربی است که سوریه را آخرین پایگاه پان عربیسم می دانند. در کنار این عوامل، عامل اساسی و ریشه ای دیگری هم وجود دارد و آن تغییر رویکرد افکار عمومی و نخبگان عرب در جهت حمایت از سوریه در نبرد کنونی است که بشار اسد حساب ویژه‌ای روی آن باز کرده و از موضع رسمی مصر و مردم این کشور، راضی به نظر می‌رسد، زیرا بازگشت مصر به دامان پان عربیسم و اتحاد این کشور با سوریه، نقطه آغازی برای یک تغییر بنیادین در موازنه قدرت به نفع یک جریان عربی جدید به شمار می رود.
حل مسأله سوریه در گرو برگزاری انتخابات آزاد
این منابع می افزایند که موضع ایران در قبال سوریه، ثابت است و ایران به فلتمن و مسؤولین آمریکایی متذکر شده که موضع ایران در قبال سوریه و شخص بشار اسد، تغییر ناپذیر است و ایران به چیزی کمتر از نامزدی بشار اسد برای انتخابات 2014 راضی نخواهد شد و حتی اگر مذاکرات بر سر مسائل دیگری چون پرونده هسته ای بلوکه شود ایران هرگز از خواسته مذکور دست نخواهد کشید. بنابراین سوریه، اصل و اساس موضع ایران است و باید مسائل را به بازی دموکراتیک واگذاشت، همانگونه که ایران در انتخابات اخیر ریاست جمهوری، بهترین الگوی دموکراتیک را به نمایش گذاشت، انتخابات سوریه نیز که زیر نظر سازمان ملل، شورای امنیت و سایر محافل بین المللی برگزار خواهد شد می‌تواند همین الگو را در معرض دید همه قرار دهد.
داعش؛ مشکلی جدید در سوریه
منابع مذکور اشاره کرده‌اند که موضع اصولی ایران در قبال سوریه، مانع اصلی بر سر دستیابی به کمترین تفاهم با عربستان محسوب می‌شود، زیرا عربستان بر برکناری شخص بشار اسد اصرار دارد و نزاع موجود را یک نزاع شخصی تلقی می‌کند. این منابع می‌افزایند که کشمکش ایران و عربستان بر سر سوریه در ماههای آینده اوج می گیرد و عربستان از طریق افزایش حمایت از مخالفین سوریه تلاش خواهد کرد اوضاع میدانی را تغییر دهد، آرزویی که حتی حضور مستقیم ارتش عربستان در سوریه نیز آن را محقق نخواهد کرد.
بنابراین موازنه قدرت بدون تغییر باقی خواهد ماند و این مخالفان دولت سوریه هستند که اکنون دچار مشکل شده‌اند، زیرا میان سازمان داعش و دیگر نیروهای اسلامگرای مورد حمایت عربستان، جنگی رخ داده که خشن‌تر و سخت‌تر از جنگی است که هم اکنون میان حکومت سوریه و گروههای مخالف آن در جریان است. حکومت سوریه در حال تماشای کشتار میان گروه های مخالفین است و با حفظ این رویکرد – بر اساس دیدگاه برخی کارشناسان – نه در قلمون و نه در هیچ جای دیگری دست به اقدام نظامی گسترده نخواهد زد، زیرا درگیریهای درونی مخالفان به قلمون کشیده شده و اسلامگرایان، صدها جنگجوی خارجی را به خدمت گرفته اند تا در این درگیریها شرکت کنند؛ داعش در صدد است با همکاری برخی قبایل، منطقه دیر الزور و مرزهای عراق و سوریه را به کنترل خود درآورد تا یک حکومت اسلامی شامل مناطق سنی نشین عراق و سوریه تا شهر حلب، تأسیس نماید. این سازمان قصد دارد قبل از آغاز کنفرانس ژنو 2، تأسیس این حکومت را اعلام کند تا معادلات را بر هم زده و واقعیت تازه‌ای را بر مرزهای عراق و سوریه، حاکم گرداند.
مبانی راهبردی تروریست‌های داعش
بر اساس اطلاعات یک منبع معتبر و خبره سیاسی، راهبرد داعش در نکته ذیل خلاصه می‌شود:
داعش در پی برقراری یک حکومت اسلامی در عراق و سوریه است با این توجیه که 9 ملیون سنی در عراق و 11 ملیون سنی در شامات زندگی می کنند و این جمعیت بزرگ سنی مذهب، بزرگترین قدرت خاورمیانه را تشکیل می‌دهند که در مقابل آنها 13 ملیون شیعه عراقی، علویان سوریه و یک و نیم ملیون شیعه لبنانی قرار دارند.
عربستان در حمایت از داعش و متحد کردن گروههای سنی مذهب، کوتاه نمی‌آید اما آنچه مورد محاسبه قرار نگرفته، این است که بخشی از مردم سنی مذهب سوریه، حامی بشار اسد هستند.
آمریکا و اسرائیل به دنبال جنگ فرسایشی مخالفان در منطقه
متذکر می شویم که واشنگتن مشکلی با نبرد ایران علیه داعش ندارد، زیرا آمریکا هم مایل به برقراری حکومت القاعده در شامات نیست و سیاست آمریکا نیز تسلط داعش بر بخشهایی از عراق و سوریه را نمی پذیرد. در این میان اسرائیل ترجیح می‌دهد داعش در عراق و سوریه به پیروزی دست یابد تا میان ایران و این سازمان، جنگی فرسایشی که قدرت هر دو را تحلیل خواهد برد و منطقه را فلج خواهد کرد روی دهد. اسرائیلی‌ها معتقدند که پیروزی داعش در سوریه، تسلط آنها بر جبهه جولان و آغاز پرتاب موشکهای کاتیوشا به سوی شهرکهای اسرائیلی به شیوه القاعده، بزرگترین خطر پیش روست و این خطر می تواند منطقه را وارد جنگ با اسرائیل کند و حال آنکه اسرائیل به دنبال چنین جنگی نیست.
داعش؛ چالش جدید آمریکا، روسیه، ایران و ترکیه
با وجود همکاری میان ارتش آزاد و ارتش دولت سوریه در دیر الزور به منظور جلوگیری از تأسیس حکومت اسلامی توسط داعش – البته با حمایت خارجی – پیشروی این سازمان، همه معادلات را به هم زده است. کشورهای غربی نیز از این ماجرا مطلعند و می دانند که ایمن الظواهری قصد دارد به این منطقه نقل مکان کرده و آن را به یک «تورا بورا»ی دیگر تبدیل نماید؛ شایان ذکر اینکه روزانه ملیونها دلار از درآمدهای نفتی، عاید داعش می شود و این سازمان قادر است روی پای خود بایستد. بر اساس گفته منابع مذکور، این تحول خطرناک، باعث نگرانی مسکو، تهران، واشنگتن و آنکارا شده به ویژه آنکه همه اطلاعات موجود، حاکی از این دارد که اسقف های ربوده شده در اختیار یک گروه چچنی تبار در سوریه قرار دارند و این گروه از روسیه خواسته اند برای آزادی این اسقف‌ها، برخی ربوده شدگان را که در زندانهای روسیه به سر می‌برند آزاد کند؛ از این گذشته اخیراً عملیاتهای تروریستی در روسیه رو به افزایش گذاشته است.
شایان ذکر است که استالین رهبر بزرگ شوروی سابق، رنجهای بسیار از چچنی‌ها دید و آنها را مبارزان سرسخت نامید و در اوج قدرت شوروی، نوعی خودگردانی به چچن داد، با این تفاصیل در صورت تسلط تروریستها بر سوریه که در نزدیکی مرزهای روسیه قرار دارد، چه اتفاقی خواهد افتاد؟
از این روی، جنگ در سوریه طولانی خواهد بود و همه حامیان تروریسم از لبنان و اردن گرفته تا ترکیه و کشورهای حوزه خلیج فارس در آینده نزدیک، گرفتار آتشی خواهند شد که به دست خود برافروخته اند، ضمن آنکه پیمان روسیه و آمریکا با عنوان جنگ با تروریسم، شکل خواهد گرفت و هر کس پایبند این پیمان نباشد دیر یا زود، بهای آن را خواهد پرداخت.