بدترین و بهترین مردم از دیدگاه قرآن

(بسم الله الرحمن الرحیم)

بدترین مردم نزد خدا کافران و مشرکان هستند. هر چند در آیات دیگری از قرآن بعضی از انسان ها به دلیل خطاهایی که مرتکب شده و یا می شوند، بدترین خلق معرفی شده اند، ولی با توجه به همان دو معیار که تمام خوبی ها در ایمان و تمام بدی ها در کفر خلاصه می شود، بقیه مصادیق، چه از نظر خوبی و چه بدی به همان دو محور مربوط می شود و زیر مجموعه آن دو است، زیرا منشأ خوبی ها ایمان، و منشأ تمام بدی ها کفر است.

 

ویژگی بهترین مردم از دیدگاه قرآن کریم چیست؟

در قرآن کریم ویژگی‌های زیادی برای برترین افرادی که ایمان آورده‌اند ذکر شده است که مهم‌ترین آنها عبارتند از:

1. تقوا: [1] خداوند در آیات متعددی دستور به تقوا داده و از کسانی که متقی هستند تجلیل کرده است. بنا بر فرمودهء خداوند در سورهء حجرات؛ با ارزش‌ترین افراد نزد خداوند کسانی هستند که بیشتر از دیگران تقوا را رعایت می‌کنند. [2] این افراد نهایت تلاش خود را برای انجام دستورات الهی به‌کار می‌گیرند و چیزی را بر خواسته‌های خداوند ترجیح نمی‌دهند.

 

2. جهاد: آیات قابل ملاحظه‌ای از قرآن به مسائل مربوط به جنگ و جهاد تخصیص یافته است. خداوند در برخی از این آیات، مجاهدان را با کسانی که از جهاد فاصله گرفته‌اند مقایسه کرده و اجر بزرگی را به آنان بشارت داده است [3] و می‌فرماید: «آنها کسانی هستند که اموال و جان خود را می‌فروشند و در مقابلش بهشت را از آن خود می‌کنند». [4]

 

3. خضوع: کسانی که در برابر خداوند خضوع داشته باشند و قلبشان به درجهء اطمینان و یقین رسیده باشد، در قرآن به نام «مخبتین» یاد شده‌اند. این افراد، کسانی هستند که با شنیدن نام خدا، قلب هایشان مملوّ از خوف خدا می‌شود و در مقابل بلاها صبر پیشه می‌کنند و اهل انفاق هستند. [5]

 

4. یاد خدا: از جمله دستوراتی که خداوند در قرآن به مسلمانان داده این است که، زیاد به یاد خدا باشند [6] و هدف از وجوب نماز را هم همین مسأله دانسته است. [7] در مقابل؛ کسانی را که قلبشان به یاد خدا نیست غافل خوانده و از غفلت نهی کرده است. [8] قرآن یکی از اثرات یاد خداوند را این دانسته که موجب این می‌شود که خداوند نیز به یاد آن شخص باشد و او را مورد عنایت خود قرار دهد. [9]

5. انفاق: کسانی که اموالشان را در راه خداوند خرج می‌کنند و مقصودشان فقط خداوند است، از افزایش چشمگیری در پاداش بهره‌مندخواهند شد. خداوند آنها را به دانه‌ای گندم تشبیه کرده که از آن هفتاد دانه گندم می روید و شاید هم بیشتر. [10] البته این پاداش‌ها مشروط به این است که این انفاق همراه با منّت‌گذاری و اذیت نباشد. [11]

خداوند در سوره ی دهر نیز از امام علی (علیه السلام) و همسر و فرزندانش به دلیل انفاق غذای خود به نیازمندان تقدیر و تمجید کرده است. [12]

 

6. عفت و پاکدامنی: خداوند در سوره ی مۆمنون یکی از اوصاف مۆمنان واقعی را پاکدامنی و عفت بیان کرده است. [13] همچنین وقتی از حضرت مریم به عنوان یک الگوی مناسب برای مۆمنان نام می‌برد، او را به پاکدامنی و عفیف بودن توصیف می‌کند. [14]

7. تهجد و عبادت شبانه: یکی از اوصاف مهم برترین افراد نزد خداوند، شب زنده‌داری است. خداوند پیامبرش را دستور به تهجد شبانه می‌دهد تا در مقابل؛ او را به مقامی خواص به نام «مقام محمود» برساند. [15] این آیه ی شریفه نشان دهنده ی اهمیت خاص این عبادت است که بندگان مخلص خداوند از آن غافل نبودند.

 

بدترین مردم در نزد خداوند از دیدگاه قرآن کریم چیست؟

بدترین انسان ها نزد خدا کسانی اند که به کفر و بی ایمانی روی آورده، از همین مسیر، حق را زیر پا قرار داده، هر کار زشتی را انجام می دهند.

در آیات متعددی از قرآن، نام بدترین موجودات آمده است. در تعبیری، اینان همان انسان های کافر و یا از حق روی گردانی اند که به عنوان بدترین جنبندگان معرفی شده اند:

«إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَ اللَّهِ الصُّمُ الْبُکْمُ الَّذِینَ لا یَعْقِلُونَ؛ (انفال (8) آیه 22)

قطعا بدترین جانوران نزد خدا کران و لالانی اند که اصلا تعقل نمی کنند».

و «إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَ اللَّهِ الَّذِینَ کَفَرُوا فَهُمْ لا یُۆْمِنُونَ؛ (انفال، آیه 55)

بدترین جانوران نزد خدا آنانی اند که کافر شدند (و بر اثر لجاجت بر کفر خود) ایمان هم نخواهند آورد».

خوب است به بیان بعضی از مفسران در تفسیر آیات مذکور و نیز آیات مورد بحث توجه کنیم:

1."إِنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْکِتابِ وَ الْمُشْرِکِینَ فِی نارِ جَهَنَّمَ خالِدِینَ فِیها أُولئِکَ هُمْ شَرُّ الْبَرِیَّةِ".

 

"أُولئِکَ هُمْ شَرُّ الْبَرِیَّةِ" (بدترین مخلوقات) تعبیر تکان‌دهنده‌ای است که نشان می‌دهد در میان تمام جنبندگان و غیر جنبندگان، موجودی مطرودتر از کسانی که بعد از وضوح حق و اتمام حجت، راه راست را رها کرده، در ضلالت گام می‌نهند، یافت نمی‌شود.

این حقیقت در آیه 22 سوره انفال آمده: إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَ اللَّهِ الصُّمُّ الْبُکْمُ الَّذِینَ لا یَعْقِلُونَ؛

 

بدترین جنبندگان نزد خداوند افرادی هستند که نه گوش شنوا دارند و نه زبان گویا و نه اندیشه بیدار!

 

در سوره اعراف (آیه 179) آمده که بعد از ذکر گروه دوزخیان با همین اوصاف می‌فرماید: أُولئِکَ کَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولئِکَ هُمُ الْغافِلُونَ؛همچون چهارپایان اند، بلکه گمراه‌تر، آن ها غافلان اند.

آیه مورد بحث مطلبی فراتر از این ها نیز دارد چرا که آن ها را بدترین مخلوقات معرفی کرده، این در حقیقت به منزله بیان دلیلی است برای خلود آن ها در آتش دوزخ.

چرا بدترین مخلوقات نباشند، در حالی که تمام درهای سعادت به رویشان گشوده شده و از روی کبر و غرور و عناد و لجاج آگاهانه به مخالفت برخاستند؟ (تفسیر نمونه، ج 27، ص 208)

2. در میان دوابّ، (جنبنده) بدتر از سگ و خوک که نجس العین هستند نداریم. البته به مراتب کفار و منافقان و غلات و خوارج و نصاب و مرتدین نجس تر از کلب و خوک و خبیث تر از آن ها هستند. (أطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج 6، ص: 97)

3. إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَ اللَّهِ؛ بدترین جنبندگان روی زمین نزد حکم الهی، کرانند از شنیدن حق، گنگانند از گفتن حق، آنان که حق را در نمی‌یابند، یعنی تدبر نمی کنند تا هدایت شوند.

این جماعت بدترین حیواناتند که از عقل و مقتضیات آن روی بر تافته و به جانب قوای بهیمی و شهوات نفسانی شتافته، به سوء اختیار خود را از ملکات فاضل انسانی باز داشته، به صورت انسانی، ولی به سیرت حیوانی اند. (تفسیر اثنا عشری، ج 4، ص 315)

 

4. علامه طباطبایی در تفسیر این آیه که خدا بدترین و بهترین مردم را معرفی کرده، نوشته است:

 

" إِنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْکِتابِ وَ الْمُشْرِکِینَ فِی نارِ جَهَنَّمَ خالِدِینَ فِیها أُولئِکَ هُمْ شَرُّ الْبَرِیَّةِ" (سوره بینه آیه 6) یعنی کسانی که از اهل کتاب و مشرکان به این آئین جدید کافر شدند، در آتش جهنم و به طور دائم خواهند بود، این گونه افراد بدترین خلق خدایند (چون نعمت هدایت بالاترین نعمت‌های الهی است، و کفران آن بدترین کفران ها است) در مقابل بدترین مردم بهترین مردم نیز معرفی شده اند:

" إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ" در این آیه خیریت را منحصر در مۆمنان کرده، که اعمال صالح انجام می دهند، همچنان که در آیه قبلی شرّیت را منحصر در کفار می‌کرد. (ترجمه المیزان، ج 20، ص 578)

در این آیه، معیار بهترین و بدترین بودن مخلوقات در نظر قرآن به صراحت بیان شده است. ایمان و کفر، دو عیار واقعی سنجش شخصیتی انسان ها است که ایمان موجب تعالی و کفر موجب سقوط است.

 

نتیجه :

بدترین مردم نزد خدا کافران و مشرکان هستند. هر چند در آیات دیگری از قرآن بعضی از انسان ها به دلیل خطاهایی که مرتکب شده و یا می شوند، بدترین خلق معرفی شده اند، ولی با توجه به همان دو معیار که تمام خوبی ها در ایمان و تمام بدی ها در کفر خلاصه می شود، بقیه مصادیق، چه از نظر خوبی و چه بدی به همان دو محور مربوط می شود و زیر مجموعه آن دو است، زیرا منشأ تمام خوبی ها ایمان، و منشأ تمام بدی ها کفر است.

انتشار خاطرات منتظری و تحقق یکی دیگر از پیش‌بینی های امام/ آیت الله منتظری برای بی اثر کردن نامه ۶ فروردین ماه امام‌خمینی از چه ترفندی استفاده کرد؟

بسم الله الرحمن الرحیم

ششم فروردین ماه سال ۶۸ امام خمینی طی نامه‌ای شدیداللحن خطاب به آیت الله منتظری، او را از قائم مقامی رهبری عزل کردند. 

طی دودهه گذشته تحلیلهای مختلفی راجع به این نامه که مسیر و سرنوشت جمهوری اسلامی را تغییر داد مطرح شده است. اما یکی از نکات مغفول مانده در آن، پیش‌بینی امام راحل راجع به نوشته های آینده آیت الله منتظری است که به تعبیر حضرت امام باعث خرابتر شدن آخرت او می شود:

“اگر شما نظر من را شرعاً مقدم بر نظر خود می‌دانید – که مسلماً منافقین صلاح نمی‌دانند و شما مشغول به نوشتن چیزهایی می‌شوید که آخرتتان را خرابتر می‌کند – با دلی شکسته و سینه‌ای گداخته از آتش بی‌مهریها با اتکا به خداوند متعال به شما که حاصل عمر من بودید چند نصیحت می‌کنم”

 

شاید آن زمان با توجه به شرایط و فضای بوجود آمده ناشی از عزل ایشان، این بخش از نامه حضرت امام مورد توجه قرار نگرفته و درک نشد. اما یازده سال بعد با انتشار خاطرات آیت الله منتظری توسط سایت ایشان بود که همگان شاهد محقق شدن یکی دیگر از پیش بینی های امام راحل بودند.

خاطرات آیت الله منتظری با حجم بیش از ۱۱۰۰ صفحه از ابتدای زندگی ایشان وتشریح فضای حوزه در سالهای زعامت آیت الله بروجردی شروع شده و با مسائل مربوط به حصر ایشان در سال ۷۶ پایان می یابد.

 

یکی از ویژگی های خاطرات آیت الله منتظری استناد به منابع و اشخاص مبهم و یا فوت شده است. همچنین  ایشان مهمترین نقل قولها و یا تحلیلها که منجر به تخریب وجهه یک نفر یا یک جریان می شود را به عباراتی نظیر “همان زمان شنیدم که”، “یک آقایی نزد من آمد و گفت”، ارجاع می دهند که از نظر شرعی و تاریخی قابل اعتماد و استناد نیست. 

به عنوان نمونه ایشان در توضیح ماجرای سیدمهدی هاشمی واعدام او می گویند:

“یکی از رفقا می گفت پیش از انقلاب ما رفته بودیم ظاهرا خرم آباد برای منبر، همین آقایی که الان در راس این کارهاست هم برای تبلیغ به آنجا آمده بود. ما گاهی از امام چیزهایی نقل می کردیم. این آقا به ما می گفت: اینقدر اینجا خمینی خمینی راه نیندازید، ما اینجا آمده ایم کاسبی کنیم”. خب حالا اینها شده بودند انقلابی دوآتشه و طرفدار خط امام، و سیدمهدی شده بود ضد امام و ضدانقلاب و ساواکی” (خاطرات، ص ۶۱۵)

 

ایشان همچنین در بخش دیگری ازخاطراتشان با اشاره به اعترافات قطب زاده راجع به کودتا و اطلاع آیت الله شریعتمداری از آن می گویند:

“روزی آقای حاج احمدآقا در قم به منزل ما آمد و درحالی که آقای حاج سیدهادی نیز حضور داشت به نحو تهدیدآمیز گفت: امشب قطب زاده در تلویزیون مطالبی را راجع به آقای شریعتمداری می گوید، شما مواظب باشید حرفی نزنید و چیزی نگویید! بعد شب مصاحبه آقای قطب زاده از تلویزیون پخش شد و در این راستا بود که به سراغ آقای شریعتمداری رفتند، و من از صحت و سقم قضایا بی اطلاع بوده و هستم. بعدا شنیدم آقای حاج احمدآقا در زندان سراغ آقای قطب زاده رفته و به او گفته است شما مصلحتا این مطالب را بگویید و اقرار کنید و بعد امام شما را عفو می کنند، ولی بالاخره او را اعدام کردند.” (خاطرات، ص ۴-۴۸۳)

 

همچنین در جایی دیگر می گویند: “از آقایی شنیدم که از قول احمدآقا می گفت: آقای منتظری باید از آقای… یاد بگیرد. آقای… می آید دست امام را می بوسد وعقب عقب برمی گردد. ولی آقای منتظری می آید با امام یک و دو می کند.” (خاطرات، ص ۴۸۶)

اینگونه نقل قولهای بی سند که از قضا به شدت تخریب کننده وجهه افراد موردنظر می باشند، علیه هر فردی مطرح شود پذیرفته نخواهد بود. چراکه در این صورت هرفردی می تواند با این عنوان که “از آقایی شنیدم” هر اتهامی را به هرفردی از جمله خود آیت الله منتظری منتسب کند. اما متاسفانه این شیوه در خاطرات ایشان برای بدنام کردن یک فرد بارها و بارها تکرار شده است.

 

 

همچنین برخی تحلیلها و صحبت های مطرح شده توسط ایشان در خاطرات، با نقل همه افراد دخیل در آن قضیه تناقض و تضاد دارد. مهمترین مصداق این مساله، قضیه معروف نامه عزل ایشان توسط امام در تاریخ ششم فروردین ماه ۶۸ است. آیت الله منتظری درباره این نامه می گوید:

“نامه مورخه ۶۸/۱/۶ منسوب به امام نامه تندی بود، گرچه خود آنها بعدا از دفتر امام تلفن کردند و از قول امام گفتند که به هیچ‌وجه منتشر نشود و آقای نوری پشت تلفن گفت که بیت امام می گویند: ما این نامه را پاره کردیم شما هم پاره کنید، اگر این نامه به دست کسی افتاد از بیت شما به دست افراد رسیده است.” (خاطرات، ص ۶۶۲)

 

همچنین شخص ایشان و بعدها اطرافیان ایشان اصل دستخط امام در این نامه را نیز زیرسوال برده اند.

“واقع مطلب این است که ما در اینکه دستخط این نامه _و همچنین برخی از نامه هایی که این اواخر به نام امام منتشر شد_ از شخص امام باشد تردید داریم. آنهایی هم که اهل خط و خط‌شناس هستند تشخیص می دهند که این خط از امام نیست و متن آن هم با واقعیات جور درنمی آید و مضطرب است.” (خاطرات، ص ۶۶۳)

 

این سخنان آیت الله منتظری در حالی مطرح می شود که قرینه های متعددی دال بر صحت این نامه از جانب شخص امام وجود دارد.از جمله خاطره ی آیت الله ری شهری وزیر اطلاعات وقت است که در آن به جلسه ی چند تن از اعضای مجلس خبرگان رهبری با امام راحل اشاره می کند که افراد حاضر در جلسه از امام خواهش می کنند تا عبارتی از نامه که به سلب  عدالت  آیت الله منتظری اشاره دارد از نامه حذف شود.خواهش دیگر ایشان نیز عدم پخش این نامه از طریق رسانه های عمومی است که با اصرار آنها امام با این دو مورد موافقت می نمایند.آن قسمت از نامه ی امام که خط خوردگی دارد مربوط به همین مساله ی سلب عدالت است.

آیت الله ری‌شهری این قضیه را در خاطرات خود اینگونه نقل کرده است:

“عصر یکشنبه ۶۸/۱/۶، دفتر امام از آیت‌الله خامنه ای و آقای هاشمی میخواهد که نامه یاد شده را به آقای منتظری در قم برسانند. همچنین مجلس خبرگان تشکیل شود و به دستور امام، در خصوص عزل آقای منتظری تصمیم‌گیری نماید. لذا آیت‌الله خامنه‌ای، آیت الله مشکینی، آیت‌الله امینی، آیت‌الله مؤمن، و آیت‌الله طاهری خرم آبادی در دفتر آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، جلسهای را ترتیب میدهند که در این باره تصمیم گیری کنند.

در آن جلسه جمع مذکور به این نتیجه میرسند که ابلاغ چنین نامه تندی به آقای منتظری و تشکیل مجلس خبرگان برای عزل ایشان، مصلحت نیست و لذا تصمیم میگیرند که خدمت امام برسند و نظر خود را به امام بگویند. شب هفتم فروردین ۶۸، نام بردگان به استثنای آقایان مومن و طاهری، خدمت امام میرسند و نظر خود را میگویند و از ایشان میخواهند که از ارسال نامه به آقای منتظری منصرف شود و به گفته حاج احمدآقا، -چنان که پیش از این گفته شد- لااقل، موضوع سلب عدالت را از نامه حذف کنند.”( سنجه انصاف، ص۲۷۹-۲۸۰) 

 

بعدها به در خواست سیدحسن خمینی این جلسه و محتوای توسط سه نفر از حاضران مکتوب می شود. آیت الله مشکینی در ۸۰/۱/۳۱ این دیدار را اینگونه روایت می کنند: “صحبت در اطراف انتشار و عدم انتشار نامه مزبور بود و از معظم له درخواست عدم انتشار یا تخفیف مفاد آن می شد. واگر کسی در آن حال سخنان ایشان را درباره آقای منتظری می شنید، نه فقط یقین می کرد نامه نامه ی ایشان است، بلکه یقین می کرد که ایشان در نوشتن نامه ارفاق نموده و رعایت برخی مصالح را کرده است…به هرحال بنده می دانم و شهادت می دهم که نامه ی فوق الذکر، نامه ی معظم له و مطالب آن منظور ایشان بوده.” (سنجه انصاف، ص۹۰-۴۸۹)

 

 

طبیعتا هرفرد عاقل و باتقوایی شهادت خواهد داد که در موضوعاتی که یک نقل قول واحد و متناقض وجود داشته باشد و در مقابل آن، نقل قول دیگری از افراد موثق و مطمئن وجود داشته باشد که با قرائن و واقعیات نیز تطبیق کند؛ نقل قول واحد بی اعتبار و غیرقابل قبول است. با این اوصاف پذیرفتنی نیست که آیت الله منتظری غالب شخصیت های انقلاب، مجلس خبرگان، قوای سه گانه، بیت امام و تمام دستگاه های مملکتی را که بر صحت نامه ۱/۶شهادت می دهند و برخی از آنها پیش از انتشار آن راجع به محتوای مندرج در آن، با امام گفتگو کرده اند را افرادی مغرض و دروغگو تلقی کرده و تنها خود را راستگو بداند!

 

اما آیت الله منتظری با نادیده گرفتن همه این قرائن و شواهد پارا فراتر گذاشته و احتمال اینکه عزل ایشان توسط امام، توطئه ای بوده که عوامل خارجی نیز در آن دخیل بوده اند را مطرح می کند:

“گرچه من آدمی نیستم که بخواهم در مسائل مختلف همه ی سرنخ ها را به خارج مرتبط کنم و به اصطلاح مدافع “تئوری توطئه” باشم، اما در این جریان بعید نمی دانم عوامل خارجی هم موثر بوده باشند.” (خاطرات، ص ۶۶۹)

 

طبیعتا به علت جایگاه بالای آیت الله منتظری به عنوان شخص دوم جمهوری اسلامی و حوادث و اختلافات پیش آمده بین ایشان و امام، توصیفات ایشان از شخص امام، بیت ایشان وخصوصا سیداحمدآقا وخودشان اهمیت بیشتری می یابد.

درهمین راستا نکته قابل توجه دیگر در خاطرات آیت الله منتظری این است که تصویری که توسط ایشان از امام خمینی ترسیم می شود، با تصویری که در خاطرات و روایات سایر چهره های شاخص انقلاب ترسیم می گردد متفاوت است.به گونه ای که امام راحل شخصیتی متزلزل، ساده اندیش، تحت تاثیر القائات اطرافیان و بی اطلاع و منقطع از مسائل جاری مملکت معرفی می شود. در مقابل ترسیم این شخصیت متزلزل از امام، تصویری که از آیت الله منتظری ترسیم می شود شخصیتی باهوش، القاءناپذیر، جامع الاطراف و باکفایت است که همه ی ظرایفِ موضوعات را از قبل متوجه شده است. به تعبیر دقیقتر ایشان برای چهره سازی از خود، امام را تضعیف و تخریب کرده است و در دوگانه ی خود و امام، ایشان را مظهر همه ی ضعفها و سستی ها و خود را مظهر کیاست و سیاست معرفی نموده است.

“در این اواخر آنقدر که به من مراجعه می شد و مشکلات و نارسایی ها مطرح می‌شد شاید یک دهم آن هم خدمت امام مطرح نمی شد. ایشان هم که خبر نداشتند در کشور چه می گذرد، بالاخره یک کسی باید ایشان را در جریان می گذاشت. احمدآقا و دیگران هم از باب اینکه مراعات حال ایشان را می کردند و نمیخواستند که ایشان ناراحت بشوند، خیلی از مسائل را به ایشان نمی گفتند. من هم از باب اینکه افراد مختلف به من مراجعه می کردند و بسا من می توانستم از خیلی از نارسایی ها جلوگیری کنم، خود را موظف به اقدام می دیدم.” (خاطرات، ص۴۳-۶۴۲)

 

در واقع باید گفت در خاطرات  آیت الله منتظری در پوشش محترمانه ترین الفاظ و تعابیر برای حضرت امام، بیشترین و بدترین توهین ها نسبت به ایشان مطرح می شود. یکی از تهمتهای ناروای آیت الله منتظری به امام که مکررا و در قالب خاطرات و حدسیات و تحلیلهای مختلف سعی در القاء آن شده، تحت تاثیر بودن امام توسط فرزندشان حاج احمدآقا-خصوصا در ایام آخر عمرشان- است:

“در این اواخر ایشان بیمار بودند، سرطان داشتند، اعصابشان ناراحت بود و تقریبا از مردم منعزل شده بودند. یکی از افرادی که با من مربوط است و با آقای فلاحیان_قائم مقام وقت وزیر اطلاعات_ هم مربوط بود نقل می کرد که آقای فلاحیان گفت: این یکی دوسال آخر ما هرکاری با امام داشتیم با احمدآقا حل می کردیم و به اسم امام منعکس می کردیم. ما اصلا دسترسی به امام نداشتیم و می رفتیم با احمدآقا مطرح می کردیم و بعد می آمدیم به عنوان امام مطرح می کردیم. واقع مطلب این بود و بسیاری از مواقع از نام امام سوء استفاده می شد.” (خاطرات، ص ۶۲۲)

 

 

ایشان همچنین نامه ی امام خمینی در تاریخ ۶۸/۱/۲۶ راجع به عزل ایشان خطاب به نمایندگان مجلس را نیز انکار کرده و آن را دستخط سیداحمد خمینی می دانند که به نام امام جعل شده است:

“پس از سروصداها در مجلس، نامه ای به نام مرحوم امام به تاریخ فوق به نمایندگان مجلس منتشر شد. ولی آقایانی که کارشناسی کرده و خط امام را با خط حاج احمدآقا مقایسه کرده اند اظهار می دارند که خط نامه، خط حاج احمد آقا می باشد. حالا با نظر امام بوده یا نه، العلم عندالله.” (خاطرات، ص ۶۹۴)

ادعای کارشناسی خط توسط خط‌شناسان نیز مردود است. چرا که موسسه نشر و تنظیم آثار امام که از طرف ایشان متولی تشخیص ان است بارها صحت انتساب دستخط نامه ۱/۶ و این نامه به امام را تایید کرده اند.

 

آیت الله منتظری درجایی دیگر پا را فراتر نهاده و جدایی بین خود و امام را عامل القائات اطرافیان ایشان که صراحتا توسط او “شیاطین” لقب گرفته اند می داند:

“من اصلا خودم را از ایشان جدا نمی دانستم و حتی احتمال هم نمی دادم که شیاطین اینقدر بتوانند نفوذ کنند که امام خیال کنند من در مقابلشان ایستاده ام،جداً من این احتمال را هم نمی دادم برای اینکه می گفتم چهل سال است که ایشان مرا می شناسند و من هم ایشان را می شناسم، حالا اینکه شیاطین چقدر توانستند با سوء استفاده از برخی اختلاف نظرهای ما کار خودشان را بکنند آن مطلب دیگری است.”(خاطرات،ص ۷۱۸)

گفتنی است انتشار خاطرات آیت الله منتظری در آن زمان و تهمتهای اینچنینی آن، عکس العمل بیت امام را به دنبال داشت. به عنوان مثال سیدحسن خمینی فرزند مرحوم حاج احمدآقا در اینباره می گوید: “افراد و گروههایی برای حفظ منافع خویش و عبور از سد امام(ره) تمایل دارند به مردم بقبولانند تصمیمات مهمی که از سال ۶۵ به بعد اتخاذ شده نه از جانب امام، بلکه از سوی حاج احمدآقا بوده… اینجاست که آن سه سال حیاتی را بر سر کس دیگری غیر از امام می شکنند و این شخصیت می شود شیطان بزرگ! شروع می کنند به خراب کردن حاج احمدآقا. خودشان هم نیستند از خود دفاع کنند.” (همبستگی، ۱۹/۱۲/۸۰)

 

به این ترتیب آنچه در نتیجه ی خاطرات آیت الله منتظری _به عنوان فردی که روزگاری دومین جایگاه در جمهوری اسلامی را دارا بوده _برای نسلهای بعدی انقلاب تصویر می شوداین است: جمهوری اسلامی نظامی است که رهبر انقلابش نه “امام خمینی” بلکه  یک روحانی منزوی و ساده اندیش و دور از واقعیت های جامعه است. طبیعتا چنین شخصیتی دیگر سخنان و رهنمودهایش اعتبار و اهمیت چندانی ندارد و نمی تواند به عنوان شاخص، راهنما و اصول انقلاب قرار بگیرد، چرا که یا از القائات اطرافیان یا از عدم واقع بینی او سرچشمه گرفته است. القاء پذیری و بی اطلاعی او از مسائل نیز نه تنها برطرف نشده، بلکه هرچه به روزهای پایانی عمرخود نزدیک می شود سوء استفاده ها و جعلیات اطرافیان به نام او بیشتر می شود.

همچنین اطرافیان امام و غالب شخصیت های انقلاب که علیرغم متفاوت بودن جناحهای سیاسی شان، وجه مشترکشان مخالفت با تحلیلهای آقای منتظری است افرادی مغرض، دروغگو و در بهترین حالت ساده لوح تلقی و معرفی می شوند که به هیچ وجه قابل اعتماد نیستند.

 

با چنین اوصافی به درستی می توان دریافت که خاطرات آیت الله منتظری که پر از اتهامات و نسبتهای نابه جا و دروغ به شخصیت های مختلف است، مصداق همان نوشته هایی بود که امام راحل آنها را باعث خرابتر شدن آخرت ایشان بیان کرده بودند.

 

 

محمدامین فرج اللهی

منبع : رجانیوز

تبلیغ کالای مصرفی خارجی در سال جهاد برای اقتصاد و فرهنگ +فیلم

بسم الله الرحمن الرحیم

تقویت اقتصاد داخلی و صنایع ملی جز از طریق مصرف کالاهای داخلی امکان پذیر نیست و در چنین شرایطی که کشور نیازمند خلق یک حماسه اقتصادی است تبلیغ کالاهای مصرفی خارجی در بخش آگهی و نیازمندی‌های یک رسانه همگانی توجیه پذیر نیست.

 

مقام معظم رهبری در نامگذاری سال‌جاری و همچنین اولین سخنرانی خود در صحن مطهر رضوی بر ضرورت توجه به اقتصاد به عنوان یکی از ابزارهای اصلی کسب قدرت برای میهن عزیزمان تاکید داشتند.

بدیهی است که تقویت اقتصاد داخلی و صنایع ملی جز از طریق مصرف کالاهای دخلی امکان پذیر نمی‌باشد.

در چنین شرایطی تبلیغ یک محصول مصرفی خارجی که توان تولید آن نیز به راحتی در داخل کشور ممکن است، در بخش آگهی و نیازمندی‌های یک رسانه همگانی توجیه پذیر نیست.

مقام معظم رهبری بارها بر این نکته تاکید کردند که فرهنگ مقدمه ساز بحث انقلاب اقتصادی است و در این میان رسانه‌ها با هدایت افکار جمعی وظیفه‌ای مهم بر عهده دارند که بیش از این شایان توجه است.

شایان ذکر است، این تبلیغ از آغاز عید نوروز و در میان پربیننده‌ترین برنامه‌های رسانه ملی گنجانده شده و تاکنون نیز به صورت مرتب پخش شده است.

 
دانلود

گزارش تکان دهنده از وقایع سوریه؛ رابطه جنسی در ازای دریافت غذا

بسم الله الرحمن الرحیم

چهار سال از جنگ داخلی در سوریه می‌گذرد، جنگی که نزدیک به 140 هزار کشته داشته است و موجب شده است بسیاری از خانواده‌ها سرپرستشان را از دست بدهند، به‌طوری که به گزارش سازمان‌ملل‌متحد در حال‌ حاضر در سوریه هفت میلیون نفر در سطح فقر و گرسنگی بوده و چهار میلیون و نیم در زیر خط فقر زندگی می‌کنند.

مردم سوریه سخت‌ترین دوران زندگانی را می‌گذرانند، در این میان بیشترین درد و آلام جسمی، روحی و روانی را زنان سوریه‌ای می‌برند. تبعیض و فرهنگ خشونت علیه زنان و دختران در بسیاری از جوامع وجود داشته و دارد اما با شعله‌ور شدن آتش‌جنگ و تعارضات‌مسلحانه، این موضوع تشدید می‌شود. بسیاری از زنان و کودکان بی‌گناه سوریه همواره در طی این مدت صدمات زیادی را در جنگ‌ها به صور گوناگون متحمل شده‌اند.

 

ادعاهای تروریست‌ها و مفتی‌های تکفیری، علیه دولت سوریه

مفتی‌های تکفیری، علاوه بر صدور فتواهایی در خصوص شورش علیه "بشار اسد"، غارت اموال مردم سوریه و سر بریدن ماموران دولتی، سوء استفاده از زنان را نیز حلال اعلام کرده‌اند. 

اولین بار فردی از مفتی‌های تکفیری به نام "محمد عریفی" از عربستان فتوایی با مضمون "تجاوز به زنان غیر سنی در سوریه و مکان‌های دیگر حلال است" را صادر کرد، و سال گذشته وی با صدور فتوای دیگری به نام "جهاد نکاح"، برقراری رابطه با دختران، زنان بیوه و حتی زنان شوهر دار را برای ستیزه جویان سوریه جایز شمرد، و در این فتوا گفت: هر کسی که در این جهاد شرکت کند اهل بهشت است و در غیر این صورت اهل جهنم است!

"العریفی" مفتی وهابی سعودی‌ در صفحه شخصی خود (توییتر) از گروه‌های مسلح ضد نظام "بشار اسد" خواست مانع انتشار تصاویر حملات تروریستی خود علیه نیروهای ارتش و شهروندان سوریه شوند. وی همچنین در این پیام خواستار ادامه ایجاد رعب و وحشت در میان مردم سوریه از سوی تروریست‌ها شد.

چندی پیش نیز فتوای بی‌شرمانه‌ دیگری از طرف یکی از مفتی‌های وهابی صادر شد، در این فتوا شیخ "ناصر العمر" از مفتی‌های سعودی، "جهاد نکاح با محارم" را نیز حلال اعلام کرد. بر اساس فتوای او، اگر جنگجویان دختر یا زنی برای نزدیکی پیدا نکردند،‌ می‌توانند با محارم خود این کار را انجام دهند.!

مفتی‌های تکفیری دیگر نیز مانند "شیخ خباب مروان الحمد" در اظهاراتی از چنین فتواهایی حمایت کرده و خواستار ترویج "جهاد نکاح" زنان شدند که این امر با مخالفت علمایی به نام "عبدالرحمن علی صبع" و "لطفی بن جدو" از نمایندگان تونس مواجه شد.

ستیزه‌جویان تکفیری معاند نظام سوریه، در طی چهار سالی که از جنگ این کشور می‌گذرد، نشان داده‌اند فرقی بین زنان و کودکان و نظامیان قائل نیستند، بنابراین همان میزان که احتمال کشته شدن سربازان است همان میزان هم جان زنان و کودکان بی‌سلاح و بی‌دفاع در معرض خطر است.

صحنه‌ای دردناک از اعدام یک کودک سوری

زنان مستاصل سوریه غذا را با رابطهٔ جنسی‌ معامله می‌کنند

"کمیته بین‌المللی نجات" گزارش می‌دهد، زنان مستاصل سوریه غذا را با رابطه جنسی‌ معامله می‌کنند، کودکان مجبور به انجام مشاغل استثماری یا خطرناک می‌شوند، و خانواده‌ها دخترانشان را به ازدواج‌های زود هنگام مجبور می‌کنند از تعداد خانوار یا اجاره بهای خانه بکاهند.

 

تجاوز به زور 2 جوان اهل ترکیه، به یک دختر جوان سوری تیتر یک روزنامه های ترکیه شد

وب سایت "حریت" ترکیه طی گزارشی نوشت: دختر جوانی که همراه خانواده‌اش و از بیم حملات افراد مسلح معارض نظام سوریه از طریق مرز زمینی وارد ترکیه شده بود و در کنار خیابانی در شانلی یورفا چادری برپا کرده بودند، به زور مورد تعرض و آزار و اذیت دو جوان ترکیه‌ای قرار گرفت.

گزارش‌ها حاکی از آن است که بسیاری از زنان و دختران جوان سوری قربانی تجاوزات فردی و گروهی افراد مسلح در سوریه شده‌اند.

زنان و دختران قربانی در مصاحبه با شبکه خبری "اسکای نیوز" گفته‌اند: در بسیاری از موارد، این تجاوزهای گروهی و فردی در خیابان‌ها و اماکن عمومی شهرهای درگیر جنگ صورت می‌گیرد. در برخی موارد هم، معارضین مسلح سوری با هجوم به خانه‌ها و تجاوز به زنان و دختران در مقابل چشم اعضای خانواده آنها، شنیع‌ترین عمل ممکن را انجام می‌دهند. 

معضل بیکاری: 

از دید خانواده‌های سنتی سوریه، مردان نان‌آور خانواده و حامی زنان محسوب می‌شوند که در بسیاری از خانواده‌های آواره سوری این نان آور از بین رفته است. 

یکی از بزرگترین مشکلات زنان سوریه مسئله پیدا نشدن کار است؛ دختران جوان سوری از اینکه هنگام جستجوی شغل با درخواست‌های بی‌شرمانه صاحبان کار مواجه می‌شوند، شکوه دارند.

مردهای 60 ساله سعودی به دنبال دختران 14 ساله سوریه

پایگاه خبری "سازمان ملل" در گزارشی با اشاره به سوءاستفاده‌های جنسی سعودی‌ها از دختران جنگ زده سوریه، می‌نویسد: فردی مغازه دار به‌ نام "ابو‌محمد"درشهر "رمثه" واقع در مرز سوریه در جواب مشتریانش که از او سراغ دخترانی زیبا و کم سن و سال (زیر 20 سال و گاه 14ساله) برای ازدواج می‌گیرند، می‌گوید: "آنان از بدبختی سوری‌ها سوءاستفاده می‌کنند. این تهوع‌آور است. آنها می‌توانستند پدربزرگ این دختران نوجوان باشند. آنها اکثراً مردانی از عربستان سعودی هستند؛ 60 ساله، با شکمی بزرگ که در کشورشان دیگر کسی به آنها دخترشان را به همسری نمی‌دهد. وی با نفرت ادامه می‌دهد" :این کار درست نیست، دختران 14ساله که هنوز بچه هستند!…" فحشا و ازدواج اجباری از اشکال خشونت جنسی‌ هستند که به یکی‌ از ویژگی‌‌های قابل توجه و نگران‌کننده بحران سوریه تبدیل شده‌اند.

.

مشکلات زنان پناهنده سوری در کشورهای همسایه:

بسیاری از زنان و کودکان سوری برای ادامه حیات گزینه‌‌ مهاجرت را انتخاب کرده‌اند، کشورهایی همچون "ترکیه"، "مصر" و "اردن" مقصد مهاجرت، اکثر این آوارگان جنگ‌زده هستند، همچنین چادر‌نشینی در حواشی مرزی نیز از دیگر اشکالی است که زنان و کودکان سوری برای ادامه حیات برگزیده‌اند، در معرض سرما و گرما و بیماری‌ها‌ی مختلف قرار گرفتن از مصائب این نوع زندگی است که آوارگان سوری مجبور به تحمل آن هستند.  

 

در اردوگاه "زعتری" طوفان‌های شن و ماسه باعث بیماری و نابودی چادرهای آوارگان شده است. بنابر گزارش"هافینگتن پست"، مشکلات زنان و کودکان سوریه‌ای تنها در سوریه خلاصه نمی‌شود بلکه دامنه معضلاتشان تا کشورهای پناهنده پذیر مانند ترکیه، اردن و مصر نیز کشیده شده است. 

زنانی که از ترس جان خود به کشور‌های همسایه پناه برده‌اند و در معرض انواع سوء‌استفاده‌ها و تن دادن به ازدواج‌های اجباری قرار گرفته‌اند، جز آسیب پذیرترین اقشار هستند. زنان پناهنده سوریه‌‌ای از اینکه وضعیت فقر و بی‌پناهی آنان، کار را برای مزاحمان آسان می‌کند، به شدت شکایت دارند. 

بیش از 9 میلیون به کمک‌های مردمی نیاز دارند

کمیته بین‌المللی صلیب سرخ (آی‌سی‌آر‌سی)، اوضاع غیرنظامیان سوریه را فاجعه‌بار دانسته و تاکید کرده است به عملیات بشردوستانه در این کشور عربی ادامه خواهد داد.

"سازمان ملل" طی گزارشی اعلام کرده است، 9 میلیون و 300 هزار نفر از مردم سوریه از جمله شش میلیون و 500 هزار نفر از آوارگان این کشور به کمک‌های فوری نیاز دارند.

به رغم تلاش سازمان ملل برای ارسال کمک‌های بشر‌دوستانه به بخش وسیعی از مردم سوریه، اما بحران‌های امنیتی مشکلات و دشواری‌های زیادی را بر سر راه امدادگران به وجود آورده است.

بر طبق گزارش سازمان ملل، به دلیل ناامنی در اکتبر، 2013  تنها حدود 30 درصد از حجم مواد غذایی که قرار بود به دست آوارگان سوری برسد، بین آنان توزیع شده است.

دفتر هماهنگی امور انسانی سازمان ملل در گزارش خود با اشاره به این که، سازمان جهانی غذا در ماه گذشته توانسته است به بیش از سه میلیون و 400 نفر از آوارگان سوریه‌ای کمک کند، تصریح کرده است 312 هزار نفر از آن‌ها در مناطق بسیار ناامن زندگی می‌کنند.

خواستگارانی از کشورهای حاشیه خلیج فارس

از آغاز سال 2013 گزارش‌های‌ زیادی در مورد دختران کم سن و سال سوری منتشر شده است که به طور مکرر از طرف خواستگاران "کشورهای حاشیه خلیج فارس"و از طریق کانون‌های واسطه‌گری در اردوگاه "زعتری" و دیگر مراکز ازدواج می‌کنند. در مناطق جنوبی سوریه و به‌خصوص "درعه"، که بسیاری از پناهندگان از آنجا می‌آیند، به طور سنتی ازدواج دختران در سن کم مرسوم است .

دامادهای سوء استفاده گر

 روزنامه "ملیت" ترکیه، طی گزارشی به بررسی وضع زنان آواره سوریه، در مناطق جنوب شرقی ترکیه به ویژه منطقه اسکندرون (هاتای) پرداخت و نوشت: در حالی که ازدواج با یک زن سوری، پیش از بحران سوریه، دستکم 1500 تا 7000 دلار برای‌ داماد ترکیه‌ای هزینه داشت، پس از بروز بحران در سوریه، این هزینه به کمتر از 1000 دلار کاهش یافت که این مبلغ هم بر اساس سن و زیبایی زن، نوسان پیدا می‌کند! حتی برخی مردان نفقه و مهریه تعیین نمی‌کنند .همچنین سن ازدواج زنان سوری به 14 تا 15سال کاهش یافت. زنان سوری از رسانه‌ها که به طور مفصل درباره "عروسان ارزان قیمت سوری" یا "تن‌فروشان سوری" اطلاع رسانی می‌کنند گله دارند. "امات نیوز" گزارش می‌دهد در سال گذشته بالغ بر 12 هزار ازدواج میان مردان مصری و زنان آواره سوری انجام شده است، که این ازدواج‌ها در قبال 500 جنیه مصری که حدود 75 دلار آمریکا است انجام شده است. 

به گزارش "دویچه وله" زنان سوریه‌ای در وضعیت فجیع تجاوز قرار دارند! همچنان که مشکلات در سوریه ادامه دارد، وحشی‌گری بر علیه زنان روز به‌روز فزونی می‌یابد و شخصیت و جایگاه خانم‌ها رو به کاهش می‌رود. آنان در امان نیستند تمام سعی و تلاش خودشان را برای پیدا کردن آرامش و برگشتن به زندگی عادی خود می‌کنند.

وقتی مشکلات بیش از حد توانایی می‌شود 

 زنان و دختران سوری از طبقات و ادیان مختلف در خطر تجاوز، کشته شدن، سوء استفاده، فشارهای‌اجتماعی و دیگر تضییقات می‌باشند که تبعات آن موجب افزایش خودکشی در این قشر شده است. طبق آمار "سازمان ملل" از سال 2011  تا کنون آمار خودکشی 15 درصد در سوریه افزایش یافته است.

ماه‌هاست که سخن از آزادی سوریه می‌شود و درباره نزدیکی پیروزی در این جبهه بسیار گفته شده است. بسیاری از مردم سوریه به امید پیروزی و آزادی کامل مملکتشان می‌باشند.

منبع :  yjc.ir

آیا فکر گناه، گناه محسوب می شود

بسم الله الرحمن الرحیم

گناه در لغت فارسی به معنای (بزه) (جرم)، (خطا)، (نافرمانی) و امثال این الفاظ آمده، و در لغت عرب از آن به (ذنب) (اثم)، (معصیت) تعبیر شده است و معنایی که در هر دو آنها صادق و بلکه جامع همة‌ معانی است، همان نافرمانی و انجام عمل برخلاف قانون و یا سرپیچی از قانون است. مقصود از آن در نزد اهل شرع عبارت است از انجام اعمال که بر خلاف شرع است، و انجام و یا ترک آن نامشروع تلقی می شود.(1)

 

درباره این مسئله که آیا فکر و اندیشه گناه گناه شمرده می‌شود یا نه؟ باید گفت فکر گناه به دو صورت ممکن است مطرح شود. یکی این که فکر گناه به عنوان یک تصور ذهنی و خطور برخی از گناهان در فکر و اندیشه و توهم و خیال انسان که هیچ‌گونه اثر و پی‌آمد علمی و عملی به همراه نداشته باشد، در این صورت هیچ دلیلی عقلی و یا نقلی وجود ندارد که فکر گناه بدین معنا، گناه محسوب شود، گرچه نمی شود که منکر این شد که فکر گناه آثار و پی‌آمد منفی بر روح و جان آدمی می گذارد. چنانکه در روایتی آمده که حضرت مسیح ـ علیه السلام ـ فرمود: موسی بن عمران به شما دستور داد که زنا نکنید و من به شما امر می‌کنم که فکر زنا را در خاطر نیاورید، چه رسد به این که عمل زنا را انجام دهید، زیرا که هر کسی فکر زنا کند، مانند کسی است که در ساختمانی زیبای رنگ‌آمیزی شده‌‌ای، آتش روشن کند که در این صورت دود آتش رنگ خانه را تباه می‌کند، گرچه ظاهراً خانه سالم است.(2) از این گونه روایات به آسانی معلوم می‌شود که فکر گناه به معنای یاد ‌شده گرچه گناه به مفهوم فقهی و کلامی نخواهد بود، اما آثار سوء بر روح انسان می‌گذارد.

صورت دوم فکر گناه آن است که فکر و اندیشه گناه منشأ آثار علمی و عملی بشود، در این‌ باره گرچه بحث‌های مفصل وجود دارد اما به نظر می‌رسد که این نوع فکر و اندیشه گناه، انکار گناه بودنش کاری آسان نیست، زیرا بسیاری از گناهان کبیره از سنخ این نوع گناه یعنی، فکر گناه هستند. از جمله حسد. شهید دستغیب دربارة آن می‌گوید: از گناهانی که در نصوص معتبره به آن وعدة عذاب داده شده حسد است.

شهید ثانی در کشف‌الریبه می‌گوید: حسد از بزرگترین گناهان است و اولین گناهی که در روی زمین واقع شد، حسد بود که شیطان به آدم حسد ورزید. مشهور فقها فرمود‌ه‌اند که حسد گناه کبیره است. ممکن است کسی بگوید که در برخی روایات آمده که هر مؤمنی قصد گناهی بکند تا وقتی که آن را بجا نیاورد چیزی بر او نیست و گناهی برایش نوشته نمی‌گردد. بنابراین حسد هم تا وقتی که کاری نکند، نباید گناه داشته باشد؟ جواب آن است که این روایات درباره گناهانی که از اعضاء و جوارح سر می‌زند و تا به جای آورده نشود گناه محسوب نمی شود. اما گناهانی که جای آنها قلب است مانند ریاء، ‌عجب، بغض مؤمن، و مانند این‌ها از گناهان قلبی تماماً از مورد روایات عفو خارج است.(3)

در مجموع معلوم می‌شود که فکر گناه بدان معنا که منشأ اثر علمی و عملی بشود، گرچه به هر دلیل در خارج انجام نشود و در مرحله فکر باقی بماند دست‌کم گناه نبودن آنها قطعی نیست و ممکن است گناه شمرده شود. بخصوص آن که برخی گناهان اساساً از سنخ گناه فکری است و اصلاً در خارج عینیت پیدا نمی‌کند. مانند کسی که در عالم فکر و ذهن خود نسبت به برادر مؤمن خود بدبین باشد، گرچه اظهار نکند، آیا کسی می‌تواند گناه بودن این مورد را منکر شود؟!! و یا مثلاً یأس و ناامیدی از خداوند یک گناه کبیره است و از سنخ گناهان فکری است.

البته شایان ذکر است، نباید فراموش کرد که این قبیل گناهان (حسد، یأس و نا امیدی، بد بین بودن به برادر مؤمن، عجب و ...)، خودشان فی نفسه جزء گناهان می باشند، آن هم گناهان فکری و قلبی. نه آنکه از قبیل فکر گناه چون فکر دزدی کردن یا فکر دروغ گفتن و ... باشد.

لذا به نظر می رسد در مورد گناهانی که مربوط قلب وفکر نیستند باید بین فکر گناه و بین نیت و عزم بر گناه تفصیل قائل شد: بدین بیان که هر فعلی مثل گناه که می خواهد از انسان صادر شود چهار مرحله را طی می کند: 1. خطور و تصور آن فعل. 2. میل و رغبت و شوق به آن فعل. 3. اعتقاد به آن فعل. 4. اراده و عزم و تصمیم بر انجام آن. به نظر می رسد که فکر گناه همان سه مورد اولی باشد که معمولا غیر اختیاری است و آن چه غیر اختیاری است، مورد تکلیف نیست و مؤاخذه و عقوبت ندارد. اما مورد چهارم که عزم و اراده برای انجام گناه می باشد، مورد تکلیف و حرام است، چون که این حالت اختیاری است.(4)

البته قابل توجه است که اگر این عزم و تصمیم بر گناه در خارج به هر دلیلی عملی نشد، فقط به خاطر این نیت و عزم بر گناه به او عذاب و جزاء می دهند.(5)

3 . اما درباره ضلع پایانی سؤال باید گفت که چون کار خلاف شرع وقتی گناه محسوب می‌شود و کیفر قانونی دارد و یا در آخرت عذاب به همراه دارد که انسانی با علم و آگاهی و با اختیار، و در حالی که دارای عقل و سلامت روحی است و با اراده خود، عمل خلاف شرع انجام دهد، گناه شمرده می‌شود. اما کسی که در حال خواب باشد مثلاً خواب ببیند که کاری انجام می‌دهد که گناه و خلاف شرع است، این گناه شمرده نمی‌شود. و هیچ گونه پی‌آمد فقهی و کلامی ندارد. یعنی کسی او را به خاطر آن خواب مؤاخذه نمی‌کند و در قیامت عذاب نمی‌شود، چون خواب دیدن و در حال خواب و بدون آگاهی عمل خلاف کردن گناه محسوب نمی‌شود.(6)